Berlijnse Notities - struikelstenen

Eén van de redenen waarom ik Berlijn zo'n interessante stad vind, is dat de geschiedenis overal voelbaar is. Niet alleen in de talloze musea en tentoonstellingen, maar overal waar je gaat en staat. Soms ligt de geschiedenis zelfs letterlijk op straat, zoals bij mij om de hoek. Enige tijd geleden merkte ik voor een portiek naast de avondwinkel waar ik wel eens wat te snoepen haal, zeven zogenaamde Stolpersteine (= struikelstenen) op. Ze zijn van messing en bevatten de namen van een Joodse familie met de naam Ebstein en ene heer Weigert. Zij woonden in het betreffende huis, voordat ze door de nazi's werden gedeporteerd. Een eindje verderop in dezelfde straat liggen er nog twee ter herinnering aan het echtpaar Schlesinger.
Het zijn niet de enige stenen. Stolpersteine liggen in heel Duitsland en zelfs in Nederland (onder andere in Hilversum en bij psychiatrisch ziekenhuis De Grote Beek in Eindhoven). Ze zijn er neergelegd door de kunstenaar Gunter Demnig die daarmee de herinnering aan de jodenvervolgingen levendig wil houden.
Niet iedereen is blij met zijn initiatief. Uitgerekend de Zentralrat der Juden in Duitsland heeft er alles aan gedaan om de stenen bijvoorbeeld in München te weren. Als argument wordt aangevoerd dat neo-nazi's er op kunnen trappen en plassen en honden erop kunnen poepen. Dit zou mensontwaardigend zijn. Veel nakomelingen van de slachtoffers zijn het hier niet mee eens. Zij willen zelf bepalen hoe ze hun overleden familieleden willen herdenken.
Demnig zelf zegt daarover dat je jaarlijkse herdenkingsvieringen of een museum kan bezoeken - of ook niet. De stenen kun je echter niet ontwijken. Ze confronteren je onherroepelijk met dat wat er zomaar in een gewone straat ergens in Berlijn of elders kon gebeuren.

Op 5 mei 2009 worden er Stolpersteine in Weesp gelegd.


© Balanda 10 januari 2009


© Balanda 10 januari 2009