De trein voerde me voorbij aan zielloze nieuwbouwwijken met tientallen identieke doorzonwoningen zij aan zij. Loodrechte straten en vierkante, getrimde plantsoenen. Op elke oprit minstens één (maar meestal twee) auto's, in elke tuin een vijver en nergens een mens op straat. Nederland is saai, maar daarvoor rijk en welvarend. Alles werkt. Perfect.
Vanachter het glas vroeg ik me af of er zoiets als een eindpunt van het kapitalisme bestaat. Een punt waarop het hoogste is bereikt. En of Nederland op dit punt is aanbeland. Ik ken geen ander land dat zo door en door georganiseerd is en waar maar zo weinig echte armoede heerst. Volgens het Centraal Bureau van de Statistiek zal in 2009 het aandeel arme huishoudens tot 6,8% dalen. De werkeloosheid is weliswaar door de crisis iets toegenomen, maar is in vergelijking met andere landen zeer laag. De materiele welvaart is ongekend. Een eigen huis, een auto, twee keer per jaar op vakantie, de nieuwe inbouwkeuken, maar ook overal internet, treinen en bussen die stipt rijden en goed gevulde supermarkten. Allemaal dingen die voor veel Nederlanders vanzelfsprekend zijn.
Waarom dan toch die ontevredenheid? Waarom bij de Europese Verkiezingen bijna 17% van de stemmen voor Geert Wilders? En waarom vooral in Limburg? Daar waar de meesten nog nooit een Marokaan hebben gezien. Waarom Pim Fortuyn op de eerste plaats van de top 10 van belangrijkste Nederlanders, nog vóór Willem van Oranje die ons tolerantie en godsdienstvrijheid heeft gebracht en de humanist Erasmus, die ons heeft geleerd de waarde van de mens centraal te stellen? Mensen die ertoe hebben bijgedragen dat Pim Fortuyn openlijk homosexueel én politicus kon zijn.
Ik ben ervan overtuigd dat de integratiepolitiek van de achtereenvolgende regeringen heeft gefaald en ik sluit niet uit dat teveel tolerantie tot een verval van normen en waarden kan leiden. De integratieproblematiek is lang taboe geweest in de Nederlandse politiek en het is zeer belangrijk dat er eindelijk constructieve oplossingen komen. Ik vraag me echter af of dit de enige reden is waarom zoveel Nederlanders opeens naar rechts rukken.
Is het niet ook de monotonie van de materiele welvaart, die angst kweekt voor alles wat anders is of afwijkt van de norm? Hoeveel mensen in die nieuwbouwwijken storen zich aan die ene buurman die een tak van zijn appelboom over de schutting laat hangen of zijn heg ongeknipt laat? Hoeveel mensen voelen zich onbehaaglijk wanneer ze 's avonds die ene zwarte man die er in hun blanke wijk woont, tegenkomen? Elke afwijking van het perfecte Nederlandse plaatje, irriteert en vormt een bedreiging voor het voortbestaan van die perfectie. Hebben Nederlanders massaal smetvrees ontwikkeld?
Is het niet ook het materialisme dat opeens belangrijker is geworden dan het humanisme? Wie veel rijkdom heeft vergaard, krijgt niet alleen steeds meer angst deze weer te verliezen, maar is ook tot steeds meer bereid om deze te behouden. Wanneer de tijden ook maar een beetje slechter worden, moet er een schuldige worden gezocht, en schuldig zijn altijd zij die anders zijn. Voor Wilders zijn dit nu nog de Marokanen, maar de stap naar homosexuelen, gehandicapten of andere minderheden is daarna maar klein.
Beangstigend daarbij is het besef dat Nederlanders helemaal niet zo tolerant zijn als ze altijd beweerd hebben. Ze pochen er wel graag mee, zoals de heren Fluitsma en Van Tijn enkele jaren geleden met hun hitje 15 miljoen mensen, maar eigenlijk zijn ze gewoon net zo tolerant of misschien zelfs minder tolerant dan andere volkeren, en dat is niet iets van de laatste jaren. Wat Nederlanders bijvoorbeeld niet graag willen horen, is dat er buiten Duitsland in hun land tijdens de Tweede Wereldoorlog naar verhouding de meeste Joden werden verraden en gedeporteerd. Op een bevolking van ca. 110.000 in 1930 werden er honderdduizend in concentratiekampen vermoord. Er werd 7,50 gulden betaald voor elke Jood die werd verraden en van maart tot en met juni 1943 werden er op deze wijze 6800 mensen opgespoord. Nederlanders waren willige helpers van de nazi's en bereid om voor geld het leven van anderen te offeren (Bron: Der Spiegel, Nr. 21).
Is de Nederlandse tolerantie niet veel eerder onverschilligheid? Iedereen is zo hard bezig zijn huisje, autootje, reisje te regelen, dat interesse voor ontwikkelingen in de maatschappij erbij inschieten. Niemand kijkt verder dan zijn eigen achtertuin. Tot het moment dat je daar niet meer rustig kunt zitten, omdat Marokaantjes met knetterende brommertjes naast je schutting staan. Dan is Holland in last en roepen mensen als Fortuyn en Wilders dat het voorbij is met de tolerantie.
Ik denk dat het tijd is dat al die Nederlanders die het stiekem eens zijn met de PVV, hun zelfbeeld eens ernstig gaan bijstellen en meer verantwoordelijkheid gaan dragen voor de maatschappij die ze zelf mee hebben gevormd. SIRE zei het in 1998 al: De maatschappij, dat ben jij!
